Το Χρονικό του Δεκέμβρη Β' (από 7 ως 11 Δεκεμβρίου.)

7 Δεκεμβρίου 1944. Στο Γουδί.

 Αντάρτες του ΕΛΑΣ Καισαριανής. Του Ντμίτρι Κέσσελ.

Διότι εκείνες τις μέρες ο ΕΛΑΣ χτυπιόταν με τους εγγλέζους στο Πολυτεχνείο, στα Χαυτεία, στην Πλάκα, στου Ζωγράφου, κι' είχανε μπει τα τανκς μέσα στα γραφεία του ΕΑΜ στην Κοραή. Αλλά κανένα όργανο του ΚΚΕ, καμιά επιτροπή του ΕΑΜ δεν αποφάσιζε αν υπήρχε αγγλική επέμβαση, κι' αν είμαστε σε πόλεμο με τους εγγλέζους και την αντίδραση ή μόνο με την αντίδραση.

Ώστε να ξέρουν. Αν πολεμάμε και με τους εγγλέζους, κατεβάζουμε ότι ΕΛΑΣ έχουμε και δεν έχουμε και τους πετάμε στη θάλασσα. Αυτό βέβαια υπό την προϋπόθεση πως έχουμε την στήριξη του Στάλιν. Ο οποίος δεν είχε ξεκάθαρη θέση. Διότι ο Ποπώφ έκανε τον βλάκα, και ο Τσερνίτσεφ έκανε γκριμάτσες*. Και διότι χωρίς τον Στάλιν, ο Σιάντος, ο Ιωαννίδης, ο Ζεύγος, τι ήταν; Ένας καπνεργάτης , ένας κουρέας, ένας δάσκαλος.

 Ή αλλιώς σταματάμε αυτό το βιολί εδώ. Και ψάχνουμε για την όποια πολιτική λύση. Αν υπάρχει πια η δυνατότητα...

Εντωμεταξύ, οι διάφορες αγγλικές μονάδες στην επαρχία τάχαν μαζέψει και κατέβαιναν στην Αθήνα, ανενόχλητες. Και ο κύριος όγκος του ΕΛΑΣ είχε σταλεί στην Ήπειρο, να πολεμάει τον ανύπαρκτο ΕΔΕΣ. Κατά διαταγήν της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ.

Δηλαδή του Σιάντου.

***

Το μεσημέρι της προηγουμένης, στις 6 του μηνός, μήνυσε ο Σιάντος στο Α' Σώμα να πάει να τον βρει ο Πυριόχος στη Χασιά, στην Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ. Πήγε.

Ήταν εκεί η ηγεσία της ΙΙ Μεραρχίας, ο Ορέστης και οι λοιποί. Κι' άρχισε ο Σιάντος, πως δεν υπάρχει πια θέμα τραιναρίσματος της κατάστασης, και η μάχη της Αθήνας άρχισε, και πρέπει να γίνει γενική επίθεση, να τελειώσουμε με την Ορεινή Ταξιαρχία, και μετά να στραφούμε στο κέντρο. Κι' αποφάσισε η κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ επίθεση στο Γουδί.  Πήρε και η ΙΙ μεραρχία τις διαταγές της, που ήταν στα περίχωρα να είναι στις θέσεις της πριν φέξει.

Γύρισε ο Πυριόχος, και κάθησαν με τον Νέστορα να γράψουν τις διαταγές για το Σώμα, που θα συμμετείχε στην επίθεση. Και εκεί πάνω λέει ο Νέστορας πως την Κυριακή αναβάλανε την επίθεση γιατί αν επενέβαιναν οι άγγλοι δεν θα τα βγάζανε πέρα. Πως θα τα βγάζανε πέρα τώρα που οι άγγλοι επενέβαιναν; Και χωρίς το 2^ο Σύνταγμα του Νικηφόρου; Οπότε του λέει ο Πυριόχος πως δεν γίνεται να περιμένουν άλλο, και τώρα στο Γουδί δεν είναι τόσοι πολλοί, γιατί η Ορεινή Τξιαρχία είχαν αναπτυχθεί στην Καισαριανή, οπότε τα χαράματα, με το σκοτάδι, η ΙΙ Μεραρχία θα καβαλήσουν τη μάντρα, συγχρόνως κι' από τη Μεσογείων κι' από τη Σωτηρία, θα τους παραλύσουν. Και έχει έρθει και το Σύνταγμα της Κορίνθου, επίσης.

Οπότε κάτσαν και γράψαν τις διαταγές. Με ίσες αριθμητικά δυνάμεις, έπρεπε να νικήσουν έναν αντίπαλο πολύ καλύτερα οπλισμένο, και οχυρωμένο σε οργανωμένες θέσεις.

***

Ο Νέστορας κοιμήθηκε άσκημα. Τον πόναγε το στομάχι του. Ξύπνησε στις πέντε το πρωί, και καθόταν ν' ακούσει τον αχό της μάχης, στις έξι. Αλλά τίποτα. Ξημέρωσε. Τον ζώσαν τα φίδια. Κατά τις εννέα είδαν τα σπιτφάιρ να πολυβολούν κατά τα Τουρκοβούνια. Κατάλαβε.

Ήρθαν και οι αναφορές. Το Σύνταγμα της Εύβοιας κι' ότι είχε μείνει από το Παρνασίδος έπρεπε να πιάσουν θέσεις απέναντι από την Σχολή Χωροφυλακής, στη Μεσογείων, εκεί που είναι τώρα το Ερρίκος Ντυνάν. Αργήσανε όμως, τους βρήκε το ξημέρωμα, καθηλώθηκαν απέναντι στους χωροφύλακες. Τα άλλα δύο συντάγματα της ΙΙης Μεραρχίας, Αττικοβοιωτίας και Φθιώτιδος, χάθηκαν στον δρόμο, κι' έφτασαν στη Σωτηρία με τέσσερις ώρες καθυστέρηση. Κι' έγινε η επίθεση καλές δέκα το πρωί, κι' έπρεπε να περάσουν την Κατεχάκη για να επιτεθούν, που ήταν κρανίου τόπος το μέρος, ακάλυπτοι, τους μακελέψανε τα σπιτφάιρ και οι ταγματασφαλίτες.

Το Πρότυπο Τάγμα Καισαριανής ανέλαβε να καθαρίσει το Αλεποβούνι, έναν γυμνό λόφο πάνω από την συνοικία που τον κράταγαν οι ριμινίτες. Σφαγείο κι' εκεί, τρεις φορές πήραν τον λόφο, τρεις φορές τους τον πήραν πίσω οι ριμινίτες.

Στο τέλος της μέρας, η χρυσή εφεδρεία, η ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ και ένα αξιόμαχο κομμάτι του Α' Σώματος της Αθήνας είχαν εξοντωθεί, ή καθηλωθεί στο Γουδί και την Καισαριανή. Σ' εκείνη την καταδικασμένη και μάταιη επίθεση. Μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου 1944.

***

Στην Φρεαττύδα αποβιβάστηκαν ένα άγημα του αγγλικού ναυτικού. Και κάτι ινδοί στη Ζέα. Δεν προχώρησαν, τους σταμάτησαν οι εκεί δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

***

Μαζεύτηκε με τα πολλά κάποιοι από το πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ στην Χασιά. Τον κατηγόρησε τον Σιάντο ο Ιωαννίδης που "παρασύρθηκε από το εξαγριωμένο πλήθος και μόνος του πήρε την απόφαση να συγκρουστούμε με την αντίδραση ένοπλα", και που είχε απομονώσει το ΚΚΕ, και που θα φεύγαν οι σοσιαλιστές από το ΕΑΜ, που διαφωνούσαν με την επιλογή της ένοπλης σύγκρουσης. Οι άλλοι συμφώνησαν με τον Ιωαννίδη.

* Δες την προηγούμενη ανάρτηση "Χρονικό του Δεκέμβρη" (1ο μέρος), Πρόλογος Β'. Απελευθέρωση.

Πηγές.

Χαραλαμπίδης, σελ. 120-130. Κωτσάκης, σελ. 105-109.

Παρασκευή, 8 Δεκεμβρίου 1944. Τίποτα.

Εγγλέζικο συσσίτιο, αρχές 1945. του Ντμίτρι Κέσσελ.)

Συνεδρίαζε στο Λονδίνο το Κοινοβούλιο. Για την βρετανική πολιτική στην Ευρώπη. Είχε γίνει ντόρος με την όλη κατάσταση εδώ. Ο Σέυμουρ Κωκς, που ήταν ο εισηγητής των Εργατικών, έσερνε τα εξ αμάξης του Τσώρτσιλ: "Σήμερα, στο ιερό χώμα της Αθήνας, στην σκιά της Ακρόπολης, βρετανοί στρατιώτες και έλληνες πατριώτες κείτονται νεκροί πλάι πλάι, ο καθένας τους με μια συμμαχική σφαίρα στην καρδιά, και ζητώ από την κυβέρνηση να βάλει ένα τέλος σ' αυτή τον αδελφοκτόνο σύγκρουση..." Που έχουν τσαντιστεί και οι αμερικάνοι, μ' αυτή την κατάσταση. Και το πως πολέμησε η Ελλάδα τον Φασισμό και του ντόπιους συνεργάτες του το ξέρουμε όλοι, και πως υποστηρίζουμε εμείς τον βασιλιά, ο οποίος δεν ήταν δημοκρατικότερος του Μουσολίνι, και έφερε μια διχτατορία, του Μεταξά, και πως το ΕΑΜ, το οποίο πολέμησε τους γερμανούς, δεν είναι κομμουνιστική οργάνωση, διότι έχει μεν μέσα έναν πυρήνα κομμουνιστικό, αλλά το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τον ΟΗΕ. Και που έχει το ΕΑΜ το 90% του λαού μαζί του, όπως έγραψε το Τάιμ. Και πως η τωρινή κυβέρνηση δεν έχει καμία νομιμοποίηση, διότι δεν είναι εκλεγμένη αλλά διορισμένη από τον βασιλιά. Και για τις συζητήσεις περί την συγκρότηση του στρατού είπε, και για την Ορεινή Ταξιαρχία, που συγκροτήθηκε αποκλειστικώς με βασιλόφρονες είπε, και για την σφαγή στο Σύνταγμα είπε. Και για το πως επενέβη ο Τσώρτσιλ ώστε να μην παραιτηθεί ο Παπανδρέου μετά τα γεγονότα της 3^ης Δεκεμβρίου. "Έχει ο πρωθυπουργός το δικαίωμα να διορίζει πρωθυπουργούς συμμάχων κρατών όπως διορίζει μερικές κοινοβουλευτικές ιδιαιτέρες γραμματείς, ή όπως ο Χίτλερ διόριζε γκαουλάιτερ στις διάφορες χώρες που κατακτούσε;" Έτσι είπε, κι' άλλα πολλά...

***

Οι βρετανοί οργάνωσαν διανομές τρόφιμα. Συνεννοήθηκαν οι δύο εμπόλεμοι, κι' ο Ερυθρός Σταυρός τα πήγαινε με καμιόνια στα νοσοκομεία που έλεγχε ο ΕΛΑΣ. Την διανομή την επέβλεπαν βρετανοί. Σε μια δύο περιπτώσεις γίναν παρατράγουδα, ρίχναν οι κυβερνητικοί στα φορτηγά, μια φορά ένα το σταμάτησαν στο Γουδί και τα πήραν όλα. Κι' ας διαμαρτύρονταν οι άγγλοι υπεύθυνοι της διανομής.

Στις ελασίτικες περιοχές, πείναγαν.

Εντωμεταξύ, ήταν πολλοί που επειδή συνεργάστηκαν με τους γερμανούς, ή ήταν βασιλόφρονες, ή γνωστοί αντιεαμικοί, ή λόγω των μαχών, ή απλώς επειδή ήταν ευκατάστατοι, αστοί ξερωγώ, ή επειδή μπήκαν στο μάτι της Πολιτοφυλακής, ή επειδή εφημολογείτο δενξερωγωτί, δεν αισθάνονταν ασφαλείς στις ελασίτικες περιοχές. Και φεύγανε, και πηγαίνανε στην αγγλοκρατούμενη ζώνη, τη Σκομπία. Γεμίσανε πρόσφυγες η Μεγάλη Βρετανία, το Κινγκ Τζωρτζ, ο Παρνασσός, εκκλησίες...

Έπιανε η αγγλοκρατούμενη ζώνη μια περίμετρο, χοντρικώς τον Λυκαβηττό, το Κολωνάκι από Σίνα και μέσα, Πανεπιστημίου, Ομόνοια, Αθηνάς, την Πλάκα, Ακρόπολη, Σύνταγμα, Βασιλίσσης Σοφίας, Παραπήγματα, μέχρι το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Και γύρω γύρω, ο ΕΛΑΣ.

***

Οι αψιμαχίες δεν σταμάταγαν ποτέ. Κινδύνευες σε κάθε μετακίνηση, αλλά ακόμα και μέσα στο σπίτι σου. Όπως η μάνα της Λαμπέτη, μένανε στην Ασκληπιού. Καθόταν στο παράθυρο, την σημάδεψαν πάνω από τον Λυκαβηττό. Η θεία του Γιώργου του Μαργαρίτη, του ιστορικού, την γλύτωσε παρά τρίχα.

Η Φαναριωτών ήταν τότε χωματόδρομος, ένας τραχύς ανήφορος που έφτανε μέχρι τα ριζά του Λυκαβηττού. Κι' είχε στη μέση ένα χαντάκι μισό μέτρο βάθος, μια μόνιμη χαρακιά που την κράταγαν ανοιχτή τα νερά της βροχής όπως κατέβαιναν από πάνω.

Εκεί ήταν το σπίτι του Βασίλη του Φίλια.  Που έριξε το σέρμαν μία οβίδα διατρητική και πέρασε δύο τοίχους, κι' ευτυχώς δεν έσκασε γιατί θα τους σκότωνε όλους. Κι' ήταν κι' αυτός και τ' αδέρφια του από το κυβερνητικό στρατόπεδο, να φανταστείς.

Πάρα κάτω ήταν το σπίτι του Βασίλη Νικολαΐδη. Αυτός, και η γυναίκα του η Μαρία, και τρία παιδιά, ο Νίκος, ο Τάκης, κι' η Ελένη. Κι' η μάνα του. Που εμφανίστηκε ο μικρός ο Τάκης με ένα περίστροφο, αγγελιαφόρος του ΕΛΑΣ. Κι' έλεγε ο μεγάλος ο Νίκος, που ήταν ο φρόνιμος, "να τον πιάσουνε να του βάλουν το κουμπούρι στον αποτέτοιο!" Γιατί πέραν της πολιτικής, η Μαρία δεν τα πήγαινε καλά με την Φίλαινα, από πριν την Κατοχή. Τρέχα γύρευε γιατί.

Έβαζε ο ΕΛΑΣ κάθε βράδυ σκοπιά, ένα παιδάριο, να φυλάει Φαναριωτών και Ασκληπιού. Και κάθε πρωί τον βρίσκανε νεκρό, τον χτυπάγαν από πάνω οι ακροβολιστές. Σκοποβολή, άλλη δουλειά δεν είχαν. Και κάθε νύχτα πάλι τα ίδια, άλλονε, κι' άλλονε. Ώσπου πήγε η κυρία Μαρία στον λόχο, Μεθώνης ήταν, στου Γκύζη, δεν ξέρω, κι' είπε του διοικητή τους "τι τον βάζετε, βρε παιδάκι μου κει πέρα, να φυλάει τι; Εμένα; Να τους σκοτώνουν έξω από τη πόρτα μου;" Και δεήσανε εκείνοι και δεν ξαναβάλανε σκοπιά εκεί.

***

Πάρα κάτω, Καλλιδρομίου προς του Στρέφη, έμενε μία άλλη οικογένεια, Γεωργαλά, επίσης εκ Κωνσταντινουπόλεως αυτός. Με την σύζυγο και τρία παιδιά, δύο αγόρια και το κορίτσι, η Ειμαρμένη. Αυτή ήταν και λίγο ιδιόρρυθμη, σπούδαζε χορό και κατά τα λοιπά λίγο στην κοσμάρα της. Εδώ χάλαγε ο Θεός τον κόσμο, εκείνη τραβιότανε με τα πόδια από την Νεάπολη στην Καλλιθέα, να πάει φαί στην νοννά της που ήταν και θειά της, αδελφή του μπαμπά της, η θεία η Κατίνα. Τώρα από που πέρναγε, δεν έχει σημασία, παντού παραμόνευε και μια σφαίρα, ένας όλμος, μια ριπή. Μία φορά, της λέει ένας "πάρε την ταυτότητά μου να μου την δώσεις άμα περάσεις από την άλλη μεριά." Της έκοψε, τόβαλε στα πόδια. Τώρα, ποιά ήταν η άλλη μεριά, δεν ήξερε η ίδια. Πάντως πέρναγε από τη μία ζώνη στην άλλη, να πάει φαί στην νοννά της.

***

Αυτά τα γεγονότα δεν τα αναφέρω με μεγάλη χρονολογική ακρίβεια. Μπορεί να συνέβησαν λίγες μέρες αργότερα. Διότι εκείνη την ημέρα είχε μάλλον ησυχία, από πολεμικής πλευράς. Μία επίθεση μόνο του ΕΛΑΣ, σε ένα τάγμα της Ορεινής επικουρούμενο από γερμανοτσολιάδες με αγγλικές στολές, εκεί στο παρκάκι δίπλα στο Βυζαντινό Μουσείο μέχρι το Χίλτον, που δεν είχε χτιστεί ακόμα. Η επίθεση απέτυχε. Κι' όχι μόνο αυτό, οι κυβερνητικοί πήραν σβάρνα και την άλλη μεριά της Βασιλίσσης Όλγας, κι' ανοίξανε έναν διάδρομο από τα Παραπήγματα μέχρι το Γουδί. 

***

Κατά τα λοιπά, τίποτα.

Πηγές

Χαραλαμπίδης, σελ. 131-137, και οικογενειακές αφηγήσεις.

Από την "Μηχανή του Χρόνου", μαρτυρίες:

http://www.mixanitouxronou.gr/dekemvriana-i-tragodia-ton-amachon-pou-chathikan-apo-adespotes-sferes-anamesa-tous-ke-i-mitera-tis-lampeti-vinteo 

 Και οι φωτογραφίες από το "Κέρας της Αμάλθειας"

https://www.facebook.com/1458248041091172/photos/?tab=album&album_id=1695572917358682

Σάββατο, 9 Δεκεμβρίου 1944. Η μάντρα, οι άγγλοι και τα Μάρμαρα.

Έστειλε διαμαρτυρία η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ στον Σκόμπη. Την υπέγραφαν ο Σιάντος και οι δύο στρατηγοί. Να σταματήσει την ένοπλη επέμβαση και την αιματοχυσία στην Ελλάδα, χώρα συμμαχική και φίλη, και εφόσον τα βρετανικά στρατεύματα δεν εμπλέκονται, δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν, αντιθέτως θα βοηθούνται στον ανεφοδιασμό τους, κλπ.

Στην Ευελπίδων ήταν οχυρωμένοι τριακόσιοι ευέλπιδες και αξιωματικοί, ήταν και άγγλοι με τέσσερα τανκς. Ο ΕΛΑΣ οχυρώθηκε στους λόφους αποπάνω, Γκύζη, Πολύγωνο, και τους έριχνε με τα αντιαρματικά. Χτυπάγαν τα μπετονένια φυλάκια, ένα το διέλυσαν. Αντιαρματικά πυροβόλα είχε ελάχιστα ο ΕΛΑΣ, γι' αυτό τα τανκς αλώνιζαν σ' όλη την Αθήνα.

Τα ξημερώματα, δύο πυροβόλα του ΕΛΑΣ από τη Βουλιαγμένης άρχισαν να χτυπάνε στου Μακρυγιάννη. Τα εντόπισαν οι άγγλοι, τα εξουδετέρωσαν με βολές από τα πολεμικά τους, στο Φάληρο.

Μετά άρχισε η επίθεση στη μάντρα. Ένα τάγμα κατάφερε να την ανατινάξει, άνοιξε μια τρύπα. Μόλις πέρασαν στο ρήγμα, τους λιάνισαν τα πολυβόλα. Είχαν βάλει και νάρκες αποπίσω. Κι' άλλη επίθεση έγινε, στην πύλη του στρατοπέδου. Αλλά καθηλώθηκε κι' αυτή.

Εντωμεταξύ, τους έριχναν και οι άγγλοι από την Ακρόπολη. Με την ησυχία τους, αφού ο ΕΛΑΣ δεν ανταπέδιδε τα πυρά. Όχι μόνο επειδή δεν βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους άγγλους, αλλά και για να μην πάθουν τα Μάρμαρα. Όπως τότε με τον Μοροζίνη.

***

Παρά τα στραπάτσα στο Γουδί και στην Καισαριανή, ο ΕΛΑΣ είχε σφίξει τους άγγλους στο κέντρο. Ο Σκόμπη είχε στριμωχτεί. Είχε ζητήσει ήδη ενισχύσεις από Ιταλία. Και σκεφτόταν μάλιστα να αφήσει την Αθήνα και να συμπτυχθεί στο Φάληρο.

***

Γίνονταν περίεργα πράματα.

 Ήρθαν δώδεκα τάγματα του ΕΛΑΣ από την Πελοπόννησο και την Στερεά. Στον δρόμο, ούτε σπιτφάιρ τους χτύπησαν, ούτε τίποτα. Ίσως νάχαν και ελλείψεις από καύσιμα.

Όμως συγχρόνως έρχονταν και εγγλέζοι από παντού. Στη Λιβαδειά, το ιππικό του καπετάν Μπουκουβάλα κύκλωσε ένα κομβόι είκοσι αυτοκίνητα πεζικό και τρία τανκς. Επικοινώνησαν στο ράδιο με τον στρατηγό Μάντακα, της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ. "Άστους να περάσουν, θα τους λυντσάρει ο ελληνικός λαός," του λέει ο Μάντακας. Ξερός ο Μπουκουβάλας.

Ήρθε ένα τάγμα από την Αρκαδία, και με το που ήρθε έπιασε θέσεις στην Συγγρού. Και βλέπανε τα εγγλέζικα φορτηγά να πηγαινοέρχονται στο Φάληρο αντουφέκιστα. Και τους έπιανε τρέλα.

Κάποια στιγμή, οι άγγλοι διαπίστωσαν πως οι αποθήκες τους βρισκόνταν στις ελασίτικες περιοχές. Στείλαν ένα κομβόι να φορτώσει, να φέρει ανεφοδιασμό στο κέντρο. Πήγανε, λοιπόν, ήρθανε, όλα χωρίς ν' ανοίξει ρουθούνι. Κι' οι ελασίτες τους βοήθησαν να φορτώσουν κιόλας.

Το Ελληνικό, που βρισκόταν όλη η αγγλική αεροπορία, ήταν σχεδόν αφύλαχτο. Ένα ντου να έκανε ο ΕΛΑΣ, την έπιανε στο έδαφος. Αλλά ήταν ακατάδεχτος ο ΕΛΑΣ.

Σ' όλη την Ευρώπη διεξαγόταν ολοκληρωτικός πόλεμος, εκτός από την Αθήνα και τα πέριξ, όπου διεξαγόταν ένας ιδιόρρυθμος πόλεμος, με δικούς του κανόνες. Ο ΕΛΑΣ έκανε πόλεμο με την κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά δεν πολεμούσε τους άγγλους. Οι οποίοι άγγλοι πολεμούσαν μεν εναντίον του ΕΛΑΣ, αλλά μόνο όταν ο ΕΛΑΣ πολεμούσε κατά της κυβερνήσεως Παπανδρέου. Διότι -μέχρι τις εννέα του μηνός, διευκρινίζω- εκεί που ο ΕΛΑΣ δεν πολεμούσε κατά της κυβερνήσεως Παπανδρέου, δεν ξεκίναγαν και οι άγγλοι μόνοι τους νταραβέρια με τον ΕΛΑΣ. Γιατί ήθελαν να κάνουν τη δουλειά τους, ει δυνατόν χωρίς αιματοχυσία. Διότι η παραπάνω αιματοχυσία μπορεί να έριχνε την κυβέρνηση του Τσώρτσιλ μεσούντος του Πολέμου.

Γι' αυτό και δεν πήγαν να ισοπεδώσουν την Αθήνα, όπως -φερ' ειπείν- τον Πειραιά, έναν χρόνο πριν ακριβώς. Διότι τότε ήταν οι γερμανοί ακόμα στην Ελλάδα, και επιτρεπόταν. Ενώ τώρα, δεν ήταν, οι γερμανοί. Είχαν, βέβαια, πρόχειρα στο Ελληνικό κάτι βαριά βομβαρδιστικά, που θάκαναν την Καισαριανή σκόνη μέσα σε λίγα λεπτά. Δεν τα σήκωσαν, σήκωσαν μόνο τα ελαφρά βομβαρδιστικά, τα μπωφάιτερ, και τα σπιτφάιρ, τα οποία ήταν καταδιωκτικά, δεν είχαν βόμβες, ούτε ρουκέτες. Ούτε από τα καράβια βομβάρδισαν μαζικώς την Πρωτεύουσα ή το Επίνειον. Διότι δεν χρειάστηκε, τελικώς.

Είναι κομμάτι μπερδεμένο όλο αυτό. Οπότε άμα ο άλλος είναι ολίγον τραχανάς, σου λέει πήγαν η Αριστερά να πάρει την εξουσία με το ζόρι. Και ξεμπερδεύει. Όχι, θα κάτσει να σκοτίζει το ξερό του.

Πηγές

Χαραλαμπίδης, σελ. 138, 150-154. Κωτσάκης, σελ. 115-120.

Κυριακή, 10 Δεκεμβρίου 1944. Όλη η Αθήνα κόλαση, και μια τζούφια πρόταση

 Αγ. Κωνσταντίνου, στου Μπακάκου

 Αθηνάς, προς Ομόνοια

Πλατεία Ομονοίας, από Πανεπιστημίου. Δεκέμβρης 44. Ντμίτρι Κέσσελ.

Στις πέντε τα χαράματα, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, υπουργός των Ναυτικών, που κοιμόταν στην Μεγάλη Βρετανία μαζί με όλη την κυβέρνηση, ξύπνησε από τις οβίδες. Έσκαγαν απάνω στο ξενοδοχείο, και δίπλα στο Κινγκ Τζωρτζ. Και τρέχανε οι άγγλοι με τα πολυβόλα στους διαδρόμους, να πάρουν θέσεις.

Είχε αρχίσει η επίθεση του ΕΛΑΣ στο κέντρο της Αθήνας. Ο ΕΛΑΣ είχε δύο πυροβόλα στο Περιστέρι. Άλλες δύο οβίδες έπεσαν στην Πανεπιστημίου, κι' άλλη μία στην Ομόνοια. Ύστερα, τους εντόπισαν, τους χτύπησαν από τα Παραπήγματα, σταμάτησαν.

Ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε και στην Καισαριανή. Πήραν για λίγο το Αλεποβούνι και το Νεκροταφείο Ζωγράφου, μπήκαν και στο δασάκι, εκεί που είναι τώρα το Μνημείο, συγκρούστηκαν με τους ριμινίτες. Όταν έφεξε, ήρθαν τα σπιτφάιρ. Και μετά, οι οβίδες από το Γουδί. Στο Νεκροταφείο πιάσανε τις πέτρες και τις χαράδρες να φυλαχούνε. "Ο Ατσίδας χτυπήθηκε από οβίδα πυροβολικου 15 μέτρα πιο πάνω από μένα. Είδα ένα αντικείμενο να περνά από πάνω μου και να πέφτει στη χαράδρα. Ήταν το ένα του χέρι," έγραψε ένας ελασίτης, ο Γιώργος Γούναρης, που κράταγε ημερολόγιο. Ύστερα έγινε η αντεπίθεση. Στο Αλεποβούνι ήταν τρία τανκς μαζί με το πεζικό. Σκοτώθηκαν εβδομηνταεννιά ελασίτες εκεί, και καμιά εικοσαριά από την Ρίμινι. Χώρια οι τραυματίες.

Και στου Μακρυγιάννη έγινε ξανά επίθεση. Έριξαν πρώτα με δύο πυροβόλα από την Βουλιαγμένης, χτύπησαν μια στέγη. Ύστερα, τα πυροβόλα άλλαξαν θέση πριν εντοπιστούν. Γύρω στο μεσημέρι του Μακρυγιάννη ήταν έτοιμο να πέσει, τους τέλειωναν και τα πυρομαχικά. Ο ΕΛΑΣ ανατίναξε τον μαντρότοιχο από την Χατζηχρήστου, ήταν έτοιμοι να μπουν μέσα. Αλλά ήρθαν πάλι τα αεροπλάνα, πολυβολούσαν από την Συγγρού μέχρι το Κολυμβητήριο, στην Καλλιρρόης, εμπόδιζαν να φτάσουν ενισχύσεις. Ήρθαν και οι αλεξιπτωτιστές με τα τανκς, κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό, μπήκαν στο στρατόπεδο, τους πήγαν πυρομαχικά. Και ναρκοθέτησαν το ρήγμα στην Χατζηχρήστου.

Οι ελασίτες δεν είχαν όπλα να αντιμετωπίσουν τα άρματα. Έδεναν κάτι πατσαβούρες με σκοινί, το πέταγαν απέναντι από την Πατησίων ξερωγώ, κι' όταν πέρναγε το τανκ το τράβαγαν να πάει να χωθεί στις ερπύστριες, να το ακινητοποιήσει. Πατέντα του Ελληνοαλβανικού. Ή πέταγαν μπουκάλια με βενζίνη από τις στέγες. Πατέντα των Εξαρχείων.  

Και στην Ευελπίδων, τα ίδια. Ο ΕΛΑΣ συνέχισε την πολιορκία.

Οι ελασίτες πέρασαν και μέσα από τον Εθνικό Κήπο, δυο βήματα από το Σύνταγμα. Εκεί τους σταμάτησαν με τα πολυβόλα, τους ρίχναν από πάνω, από τα Ανάκτορα, δηλαδή την Βουλή. Όμως η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου, ο ΕΛΑΣ είναι διακόσια μέτρα από την έδρα της ελληνικής κυβέρνησης και το στρατηγείο των άγγλων.

Ο Σκόμπη τα χρειάστηκε. Έκανε μία κρούση στην Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ για διαπραγματεύσεις. Πράγμα που έβρισκε εκ προοιμίου αντίθετο τον Τσώρτσιλ. Ελιγμός ήταν μάλλον, για να κερδίσει χρόνο, ή πάνω στον πανικό του.

Πηγές.

Χαραλαμπίδης, σελ. 145-149, 218-219.

Δευτέρα, 11 Δεκεμβρίου 1944. Ο Στρατάρχης στην Αθήνα

Ο Αλεξάντερ χαιρετάει τον Κέσσελ από το μπαλκόνι του Μεγάρου Σλήμαν (νυν Νομισματικό Μουσείο), στην Πανεπιστημίου. Δίπλα, ο Σκόμπη.

Πρωί πρωί βγήκαν τρία τανκς και τεθωρακισμένα, μαζί και ένας λόχος της Ορεινής και Εθνοφυλακή, πέρασαν την Κατεχάκη και επιτέθηκαν στον ΕΛΑΣ στην Σωτηρία. Τους διέλυσαν. Είχαν πενήντα νεκρούς, πιάστηκαν εκατό αιχμάλωτοι, οι άλλοι υποχώρησαν στον Χολαργό.

Οι άγγλοι κρατούσαν, στην Ομόνοια. Ήταν το τελευταίο σημείο άμυνας πριν το Σύνταγμα. Γύρω γύρω, παντού μάχες, ο ΕΛΑΣ κέρδιζε έδαφος. Είχε πάρει το Βασιλικό Θέατρο στην Αγίου Κωνσταντίνου, το Πολυτεχνείο, δίπλα την Γενική Ασφάλεια. Στο Χημείο πολιορκούσαν τους χίτες. Κάποια δεδομένη στιγμή ο ΕΛΑΣ μπήκε από την Μπενάκη και την Χαριλάου Τρικούπη, πέρασε την Ακαδημίας κι' έφτασε στην Πανεπιστημίου. Κι' από την άλλη μεριά, είχαν φτάσει μέσω Πλάκας πίσω από την Κλαυθμώνος. Δύο τετράγωνα ακόμα και θα έκλεινε η δαγκάνα, θα κύκλωναν την Ομόνοια, θα έκοβαν την Σκομπία στα δύο, μπορούσαν μετά να στραφούν προς την Μεγάλη Βρετανία.

Αλλά δεν έκλεισε η δαγκάνα.

Εκείνη την μέρα ήρθε αεροπορικώς στην Αθήνα ο στρατάρχης Χάρολντ Αλεξάντερ, ο ανώτατος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου, και στείλανε δύο θωρακισμένα στο Ελληνικό να τον παραλάβουνε. Στη Συγγρού φάγανε μερικές σφαίρες από τον ΕΛΑΣ, που είχε προ ολίγου βάλει  ακροβολιστές ένθεν και ένθεν της Λεωφόρου και πολυβολείο στου Φιξ, όχι ειδικώς για τον Αλεξάντερ. Αλλά οι σφαίρες δεν τρυπάνε τα τεθωρακισμένα, ως γνωστόν. Έκαναν σύσκεψη, ο Αλεξάντερ με τον Σκόμπη και τον Λήπερ, και τους είπε ο Αλεξάντερ πως την έχουν δύσκολα, διότι ήταν αποκομμένοι από το λιμάνι, στο αεροδρόμιο μπορούσαν να πάνε μόνο με θωρακισμένα, και  είχαν τρόφιμα μόνο για τρεις μέρες. Και πως θα χρειαζόταν ένα δεκαπενθήμερο και δύο μεραρχίες για να τα διορθώσει όλα αυτά. Οι μεραρχίες θα βγαίνανε στο Φάληρο, καιρού επιτρέποντος.

Κι' έστειλε τηλεγράφημα του Τσώρτσιλ να τον ενημερώσει σχετικώς με την κατάσταση. Ύστερα ξαναπήγε στο Ελληνικό, κι΄ έφυγε. Που τότε το λέγανε Χασάνι.

Με το που έφυγε ο Αλεξάντερ, ο Σκόμπη κάλεσε σύσκεψη όλων των αξιωματικών, με τον διοικητή των αγγλικών και κυβερνητικών δυνάμεων, τον Αρκράιτ. Ο Αρκράιτ τους ανακοίνωσε την απόφαση του Σκόμπη να συμπτυχθούν στο Φάληρο. Αλλά ο Τσακαλώτος, που ήταν διοικητής της Ορεινής Ταξιαρχίας, ήταν ανένδοτος. Εμείς, είπε, θα μείνουμε. Και ειδοποιήσανε τον Γεώργιο, ο οποίος παρενέβη στον Τσώρτσιλ, ώστε να μην εγκαταληφθεί η Αθήνα στην τύχη της. Έτσι είπε ο Τσακαλώτος, δηλαδή. Ήγουν τρίχες. Διότι ο Τσώρτσιλ είχε ήδη αποφασίσει να στείλει άπειρα στρατά στην Αθήνα, αμέσως μετά το τηλεγράφημα του Αλεξάντερ.

Στην πρόταση για διαπραγματεύσεις του Σκόμπη απάντησε η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ με επιστολή. Πως δεν δέχεται την "ενταύθα αγγλικήν διοίκησιν ως διαιτητήν, διότι αυτή ευρίσκεται εις εμπόλεμον κατάστασιν μεθ' ημών." Τελικώς όμως ο Σιάντος άλλαξε γνώμη, και κανονίστηκε μία συνάντηση του Σκόμπη με τον Πορφυρογέννη, που ήταν υπουργός εργασίας στην κυβέρνηση Παπανδρέου και παραιτήθηκε.