Το απόστημα του Λουδοβίκου XIV και ο Λουί ντε Φυνές διευθύνει Μπερλιόζ.

Η επέμβασις 

 

Ο Λουδοβίκος ο 14^ος (1638-1715), που τον λέμε Βασιλεύς Ήλιος, είχε βγάλει ένα απόστημα, ένα γιγάντιο σπυρί μέσα στην κωλοτρυπίδα του, που κακοφόρμησε και έγινε συρίγγιο πολύ επώδυνο, γεμάτο βρωμερό πύο. Τώρα, τι φταίει, δεν ξέρω να σας πω με ακρίβεια, αλλά η βρώμα που δεν πλενόντουσαν τότε δεν περιγράφεται, κι' επιπλέον η καβαλαρία, διότι σχεδόν κάθε μέρα ο βασιλεύς έβγαινε κυνήγι, πότε κυνήγαγαν λάφια, πότε αγριογούρουνα, συνέχεια κοπάναγε τον κώλο του πάνω στη σέλα, αυτοί ήταν οι κύριοι παράγοντες της μολύνσεως. Θα μου πείτε, τι την ήθελε την καβαλαρία ο χριστιανός; Διότι ο Βασιλεύς απλώς κοίταγε που η ακολουθία κάρφωνανε το ζώον με κάτι λόγχες, και πήγαινε ένας γενναίος με το λεπίδι και το έσφαζε. Πως, την ήθελε, διότι ήταν βασιλικό καθήκον να βγαίνει κυνήγι να τον δουν καβάλα στ' άλογο οι υπηκόοι του, να ξέρουν ότι τον έχει ο θεός καλά, βαρβάτο, άρα όλα βαίνουν καλώς, διότι ο Βασιλεύς ήτο Βασιλεύς θεία χάριτι, κι' άμα αρρώσταινε πα να πει δεν τον ήθελε ο θεός, γι' αυτό αρρώστησε. Οπότε αυτός πήγαινε κυνήγι καβάλα, να δείξει πως θεία χάριτι καθόταν στον θρόνο της Γαλλίας.

Αυτά που λέμε ήταν στα 1686, που το σπυρί επήρε τερατώδεις διαστάσεις, και έγινε συρίγγιο, και ο Λουδοβίκος όχι στη σέλλα δεν μπορούσε να κάτσει, αλλά ούτε και στο θρόνο, ούτε ν' ανέβει τις σκάλες ευκολυνόταν, τον είχε ταράξει στον πόνο το συρίγγιο.

Τότε είχε και πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο έβγαζε νομικούς, θεολόγους, φιλοσόφους και γιατρούς. Αυτοί λοιπόν οι γιατροί τι κλύσματα του έγραψαν, τι αφαιμάξεις, τι αλοιφές, μέχρι και πλύσεις με σουμάδα που εθεωρείτο ευεργετική, αλλά εις μάτην. Δηλαδή, τα κλύσματα και τις επαλείψεις δεν τις έκαναν με τα χέρια τους, Διότι ήταν υποτιμητικό δια την επιστήμη τους ο χειρώναξ. Βάζαν κάτι παρακατιανούς λοιπόν, και ετελείτο το χειρώναξ. Δοκίμασαν τις προσευχές δια του κλήρου, τίποτα.

Τι να κάνουν, τι να κάνουν, ήταν ένας υπερυπουργός του Λουδοβίκου, ο Φρανσουά Μισέλ Λε Τελιέ ντε Λουβουά. Αυτός ο Λουβουά είχε το Αμύνης από τον πατέρα του κληρονομικό, αλλά και το Δημοσίων Έργων συγχρόνως, συν κάτι άλλες σημαντικές αρμοδιότητες οικονομικής φύσεως. Και ήταν αφιερωμένοος στο Κράτος και στον Βασιλέα ψυχή τε και σώματι, πολύ της εμπιστοσύνης του Λουδοβίκου, και ο οποίος είχε αντιληφθεί το πολιτικό διακύβευμα εκ της καταστάσεως του αποστήματος, δηλαδή αποσταθεροποίησις, και πως έπρεπε, γιατροί, υπουργοί, ο Μεγαλειότατος ο ίδιος, όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Αυτός λοιπόν του είπε του Λουδοβίκου με παρρησία πως ήξερε έναν χειρουργό αετοχέρη, και ο Λουδοβίκος, ο οποίος είχε απελπιστεί από τα κλύσματα, είπε να τον φέρουν.

Εκείνο τον καιρό, η χειρουργική δεν ήτο κλάδος της ιατρικής. Ήτο τέχνη, όπως λέμε τσαγκάρης, χρυσοχόος, επιπλοποιός. Αυτοί είχαν συντεχνίες, δεν ήταν μπάτε σκύλοι. Έμπαινες μαθητευόμενος, μετά γινόσουν σύντροφος, ήγουν κανονικό μέλος, και στο τέλος μάστορας, μετρ που λένε, που μπορούσες να ανοίξεις και δικό σου μαγαζί.

Παλιότερα, μπαρμπέρηδες και χειρουργοί ήταν φύρδην-μύγδην στο ίδιο συνάφι, αλλά μετά χωρίστηκαν.

Οι μπαρμπέρηδες, ξερωγώ, περιορίστηκαν στις απλές επεμβάσεις, βγάζαν δόντια, ρίχναν βεντούζες, αφαιμάξεις, βδέλλες, τέτοια. Αλλά οι χειρούργοι βγαίναν από τον στρατό και το ναυτικό, ακρωτηριασμοί, σπαθισμοί, σφαίρες που σφηνώσανε μέσα, ούτε αντισηψία υπήρχε, καυτηριάζανε την πληγή με πυρωμένα σίδερα, ούτε αναισθησία, τους μεθάγανε με ρούμι, και κόβανε, χέρια, πόδια, οι μισοί παθαίναν γάγγραινα, πεθαίνανε.

Χειρούργοι επίσης βγαίνανε και από τα λίγα νοσοκομεία.

Τέτοιος χειρούργος ήταν ο μεσιέ Σαρλ Φρανσουά Φελίξ. Αυτός είχε μπει μαθητευόμενος, και μετά συντροφός (κανονικό μέλος της συντεχνίας, ξερωγώ) στο Οτέλ Ντιέ, το αρχαιότερο νοσοκομείο του Παρισίου, ιδρυθέν το 650 μΧ περίπου παρακαλώ, οπού λειτουργεί και έως σήμερον ως Γενικόν Νοσοκομείον, πλάι στη Νοτρ Νταμ είναι. Και είχε περάσει τις εξετάσεις του στην συντεχνία και είχε γίνει μετρ, μάστορας, είχε μάλιστα ειδικευτεί στους πρωκτούς, έχαιρε μεγάλης φήμης, διότι όπως προείπα είχαν πολλές μολύνσεις πρωκτού λόγω ανθυγιεινής καθαριότητος (δεν πλενόντουσαν.)

Οι γιατροί οι δόκτορες στραβομουτσουνιάσανε, διότι δεν θεωρούσαν τον Σαρλ Φρανσουά ίσα κι' όμοια, που εγχείριζε κώλους, αλλά τι να κάνουνε, τους είχε παρακάμψει ο υπουργός

Ο Σαρλ Φρανσουά Φελίξ εξέτασε τον Μεγαλειότατο, και δεν του τα μάσησε, Μεγαλειότατε, του λέει δύσκολα τα πράματα, φίφτυ-φίφτυ τα προγνωστικά, ή σας φτιάχνω ή σας στέλνω στον άλλο κόσμο. Αλλά και του Σαρλ Φρανσουά η θέσις ήταν δυσχερής, δεν έπαιζε μόνο την καριέρα του αλλά και το κεφάλι του, έτσι και οι ζηλόφθονοι ιατροί τον κατηγορούσαν για βασιλοκτονία. Αν, ου μη γένοιτο, στραβώναν τα πράματα, εννοείται. Και του λέει του Λουδοβίκου ο Σαρλ Φρανσουά, πως αν  αναλάβω την Μεγαλειότητά Σας, θέλω πρώτα να κάνω λίγες πρόβες. Και του λέει ο Λουδοβίκος "οι φυλακές και τα κάτεργά μου στην διάθεσή σας." Κάτεργα λέγαν τότε τις γαλέρες, που βάζαν τους καταδίκους αλυσοδεμένους να τραβάνε κουπί. Εκεί στέλναν τους εγκληματίες, τους αιχμαλώτους πολέμου και τους ουγενότους.

Ο αετοχέρης Φελίξ προετοίμασε την εγχείριση με την μέγιστη επιμέλεια την απαιτούμενη δια την Μεγαλειότητά του. Έκανε τις πρόβες του σε καμιά εβδομηνταριά καταδικασμένους σε θάνατο, είχε πολλούς εκείνα τα χρόνια. Τους υποσχεθήκανε να τους δώσει χάρη ο Βασιλεύς. Δεν ξέρουμε αν τους έδωσε, κάποιοι δεν επιβίωσαν της πρόβας, οπότε δεν μπορώ να σας μεταφέρω πράγματα χωρίς νάχω στοιχεία, νάχω βάλει επί των τύπων των ήλων επ' αυτού.

Ο Μεσιέ Φελίξ, μαΐστωρ χειρουργός, δούλευε μ' έναν διαστολέα -ξέρετε τι είναι, φαντάζομαι, και τι χρησίμεψε- κι' ένα νυστέρι, κυρτό σαν δρεπάνι, ειδική παραγγελία. Σώζονται αυτά τα εργαλεία, και εκτίθενται στο Μουσείο Ιστορίας της Ιατρικής, στο Παρίσι.

Στις 18 Νοεμβρίου 1686 μαζεύτηκαν λοιπόν ενώπιον του Βασιλέως και του Φελίξ μια παρεούλα. Ήταν ο γιατρός του Λουδοβίκου, ο τελευταίος, η Μαντάμ Φρανσουάζ ντε Μαιντενόν, η οποία ήταν η μορόζα του Λουδοβίκου του 14ου, και που την είχε παντρευτεί κρυφά, μοργανατικός γάμος που λέγεται, μετά που πέθανε η γυναίκα του, η αυστριακιά. Ήταν ο Λουβουά, ήταν κι' ο πατήρ Λασαίζ, ο πνευματικός του Λουδοβίκου, αυτός τον πάντρεψε με την Φρανσουάζ, ο Διάδοχος που τον λέγαν Δελφίνο, κάτι άλλοι υψηλά ιστάμενοι, και δύο υπηρέτες για να μην κουνιέται ο Βασιλεύς, διότι όπως προείπα, τότε δεν υπήρχε αναισθησία. Τον πατήρ Λασαίζ τον κάνανε νεκροταφείο, το πιο διάσημο του κόσμου, πολύ αξιοθέατο σ' όλο το Παρίσι. Ο Μοντιλιάνι, η Πιάφ, ο Προύστ, ο Μπιζέ, η Ολίβια ντε Χάβιλαντ, ο Τζιμ Μόρισον, ο Όσκαρ Γουάιλντ, ο Σοπέν, όλος ο καλός ο κόσμος εκεί βρίσκεται. Μαζί και οι εκτελεσμένοι της Κομμούνας, σε κοινό τάφο, μπροστά στην μάντρα που τους σκότωναν.

 Ο Λουδοβίκος απεδείχθη παλληκάρι, τρεις ώρες κράτησε η εγχείριση, δεν έβγαλε κιχ. Και ο Φελίξ βγήκε πανάξιος, κατάφερε να σκίσει το βασιλικό απόστημα, να ζουλήξει το σιχαμερό πύο ώστε αυτό να εξέλθει εντελώς και να αποστραγγισθεί πλήρως, και να καθαρίσει το συρίγγιο. Νοέμβριο έγινε η εγχείρησις, τα Χριστούγεννα ο Λουδοβίκος ήτανε περδίκι και επανήλθε στα καθήκοντά του. Καιρός ήταν, διότι σκοτεινά σύννεφα πολέμου συνέρρεαν στον γαλλικό ουρανό, όπου νάναι θάχαμε πάλι πόλεμο, Γαλλία με σκωτσέζοι εναντίον Αγγλίας, Ολλανδίας, Ισπανίας, Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (γερμαναραίοι)…

Τέλος πάντων, ο Βασιλεύς Ήλιος τόσο ευαρεστήθη με τον Μεσιέ Σαρλ Φρανσουά Φελίξ και τις επιδόσεις του επί του ιατρικού θέματος που τον απασχολούσε, που τον έχρισε ευγενή. Επί τούτου, ο Σαρλ Φρανσουά αγόρασε ένα χτηματάκι σ' ένα χωριό έξω από το Παρίσι, το Τασσύ. Οπότε από μεσιέ Σαρλ Φρανσουά Φελίξ εις το εξής ελέγετο μεσιέ Σαρλ Φρανσουά Φελίξ ντε Τασσύ, και ήτο επίσημος χειρουργός του Βασιλέως και πολύ ευτυχής, όνομα και πράμα. Πάντως λέγεται πως νυστέρι δεν ξανάπιασε, γιατί μετά το κάζο με το βασιλικό απόστημα τρέμανε τα χέρια του. Και στο φινάλε, ο Λουδοβίκος τον είχε κάνει πλούσιο, είχε πατήσει τα εξήντα, με κώλους θα κάτσει ν' ασχολείται;

Οι δόκτορες του Λουδοβίκου φαρμακωθήκανε. Σου λέει ο χειρώναξ ο κομπογιαννίτης να μας στραπατσάρει το κύρος, δεν μπορούσαν να το χωνέψουν αυτό. Αλλά δυστυχώς γι' αυτούς το κάναν γαργάρα. Όλη η Ευρώπη βούηξε με την επιτυχία του Φελίξ, που έσκισε τα ερέβη των προκαταλήψεων και άνοιξε στην χειρουργική  στην οδό της επιστήμης.

Διότι μερικά χρόνια μετά, στα 1699, ο Λουδοβίκος ίδρυσε την Βασιλική και Ορκωτή Κοινωνία των Χειρουργών, όπου οι χειρουργοί λαμβάνουν πλέον κατάρτιση θεωρητική, μαθαίνουν ανατομία και παθολογία, κάνουν οργανωμένη πρακτική σε αμφιθέατρο, και περνάνε εξετάσεις σε βασιλική επιτροπή, όχι του συναφιού, περνάγανε εξετάσεις κρατικές, να πούμε. Γίνονται γιατροί, δηλαδή, το επάγγελμα αποκτά πιο πολύ κύρος, κι' ας μην βγαίνουν από το πανεπιστήμιο.

Η αποθεραπεία του Λουδοβίκου δοξάστηκε σε όλο το κράτος, γίναν δοξολογίες, λιτανείες, κανονιοβολισμοί, φωταγωγίες, καμπανοκρουσίες, τυμπανοκρουσίες, φιέστες, ορχήστρες, χοροί, φαγιά, πιοτό εις υγεία του Βασιλέως, μέγκλα!

Τώρα, ήταν μια καλογραία, η Μαντάμ ντε Μπρινόν, αυτή ήταν διευθύντρια ενός παρθεναγωγείου που πήγαιναν εσωτερικές οι κόρες των μπατίρηδων ευγενών, για να γίνουν άλλες μοναχές, άλλες να βρουν γαμπρό, άλλες να μπουν ακόλουθες στην Αυλή. Το παρθεναγωγείο ελέγετο Βασιλικός Οίκος του Αγίου Λουδοβίκου, και το είχε ιδρύσει η Μαντάμ ντε Μαιντενόν, η βασιλική γκόμενα που λέγαμε. Ο Βασιλικός Οίκος βρισκόταν σ' ένα χωριό έξω από το Παρίσι, το Σαιν Συρ, το οποίο παρθεναγωγείο το έκανε ο Ναπολέων στρατιωτική σχολή, αλλά αυτό συνέβη πολύ αργότερα.

Η Μαντάμ ντε Μπρινόν ήταν κολλητή της Μαντάμ ντε Μαιντενόν, αυτή την είχε διορίσει διευθύντρια στο παρθεναγωγείο. Δηλαδή η καλογραία είχε στενές σχέσεις με το παλάτι. Έγραψε λοιπόν ένα ποίημα για τον Λουδοβίκο, που έλεγε Ο Θεός σώζοι τον Βασιλέα. Το ποίημα το πήρε ο αρχιμουσικός της Αυλής, ο Ζαν Μπατίστ Λυλλί, και τούβαλε μουσική. Αυτός ο Ζαν Μπατίστ Λυλλίπροηγουμένως ελέγετο Τζιοβάνι Μπατίστα Λούλλι, διότι κάποτε ήταν ιταλός από την Φλωρεντία γεννηθείς, και μετέπειτα έγινε γάλλος. Αυτός ο ύμνος είχε μεγάλη επιτυχία, και όταν πέρασε ο Χέντελ από τις Βερσαλλίες το 1711 τον άκουσε, και τον έκλεψε, και όταν πήγε στην Αγγλία έβαλε αγγλικό στίχο, και οι άγγλοι τους άρεσε και τον κάναν εθνικό ύμνο. Έτσι βγήκε το God Save The King, ή ακόμα και Queen αναλόγως αν είναι Κάρολος ή Ελισάβετ στον θρόνο.

Αυτά δεν τα βγάζω από τη γκλάβα μου, τα έγραψε στα Απομνημονεύματά της η Μαρκησία ντε Κρεκύ, που εκδόθηκαν το 1835. Βέβαια, αν ρωτήσετε έναν άγγλο θα σας πει πως αυτά είναι τρίχες, και πως τα Απομνημονεύματα της Μαρκησίας τα έγραψε ένας απίθανος που παρίστανε τον κόμη μέσα στο μπάχαλο της Παλινόρθωσης, ονόματι Μωρίς Κουζέν, (ντεμέκ) κόμης του Κουρσάν.

Και καλά, να το δεχθώ πως ο Μωρίς ήταν μυθομανής και απατεών. Αλλά υπέρ της γαλλικής καταγωγής του  God Save the King είχε ταχθεί αναφανδόν και ο τιτάνας της μουσουργίας Έκτωρ Μπερλιόζ, που πέραν της συνθέσεως του άρεσε να αρθογραφεί, κι' είχε βγάλει τα άρθρα του και σε βιβλίο μάλιστα, στα 1859. Τίτλος Les Grotesques de la musique. Και ο οποίος Μπερλιόζ ήταν κατηγορηματικός υπέρ της συνθέσεως του Ύμνου υπό του Λουλλί, και τους ειρωνευόταν κιόλας τους εγγλέζους, "ναι, καλά, και η Μασσαλιώτις δεν είναι του Ρουζέ ντε λ' Ιλ," έτσι έγραφε.

Τι να απαντήσουν οι άγγλοι, και τι να πω κι' εγώ; Σάματι ξέρουνε κι' οι ίδιοι ποιος έγραψε το God Save the King;

Τα συμπεράσματα δικά σας.

Πάντως να ξέρετε, έχουν υπάρξει και λαμπρές στιγμές αγγλογαλλικής συνεργασίας και αλληλεγγύης, και συμφωνεί και ο Μπερλιόζ.

Η μουζική: να, ορίστε, ο Λουί ντε Φυνές διευθύνει Μπερλιόζ, ήτοι το Ουγγρικό Εμβατήριο, από την Καταδίκη του Φάουστ, και μπαίνουν και οι γερμαναρέοι από την Μεγάλη Απόδραση ψάχνοντες τους εγγλέζους.

 https://www.youtube.com/watch?v=T1BKfNQZB0g   

 

Άμα θέλετε να δείτε το νυστέρι και τον διαστολέα, τα αυθεντικά εργαλεία του Φελίξ:

https://www.youtube.com/watch?v=EsNVOuo0ap4

Κι' αν θέλετε ν' ακούσετε το αγγλικό ύμνο στα γαλλικά, όπως αποδίδεται στον Λυλλί και την μαντάμ ντε Μπρινιόν, εδώ

https://www.youtube.com/watch?v=Z1gVvB5k_hg&list=RDZ1gVvB5k_hg&start_radio=1